Tài sản tiền điện tử trở thành chiến trường mới trong cuộc cạnh tranh địa chính trị Trung Đông, triển vọng thị trường dưới chế độ thần quyền đầy lo ngại

Gần đây, xung đột địa chính trị ở khu vực Trung Đông đã lan sang lĩnh vực Tài sản tiền điện tử. Vào ngày 18 tháng 6, một trong những sàn giao dịch mã hóa lớn nhất của Iran đã gặp phải một cuộc tấn công mạng nghiêm trọng, khoảng 90 triệu USD tài sản đã bị đánh cắp. Một tổ chức hacker thân Israel đã tuyên bố chịu trách nhiệm cho vụ việc này, cáo buộc sàn giao dịch này hỗ trợ né tránh các lệnh trừng phạt và tài trợ cho các hoạt động bất hợp pháp. Sự kiện này không chỉ phơi bày quy mô lớn của thị trường Tài sản tiền điện tử ở Iran, mà còn làm nổi bật sự liên kết sâu sắc giữa quốc gia theo chế độ thần quyền này và ngành công nghiệp mã hóa.

Kênh lưu thông tài chính dưới bối cảnh bị trừng phạt

Iran đã phát triển thị trường tài sản tiền điện tử trong nhiều năm, chủ yếu do áp lực kinh tế và địa chính trị. Đối mặt với các lệnh trừng phạt quốc tế nghiêm ngặt, các kênh tài chính thông thường bị hạn chế, tài sản tiền điện tử được xem như một phương tiện thay thế. Tình hình kinh tế trong nước cũng thúc đẩy sự phát triển của thị trường. Lạm phát cao liên tục và sự mất giá của đồng tiền đã khiến nhiều người dân coi tài sản tiền điện tử là công cụ bảo toàn giá trị và phân tán rủi ro.

Dữ liệu cho thấy, tổng lượng Tài sản tiền điện tử chảy vào các sàn giao dịch ở Iran vào năm 2022 gần 3 tỷ USD. Các sàn giao dịch địa phương cần phải được cấp phép quản lý và tuân thủ các quy định liên quan để hoạt động. Phần lớn giao dịch mã hóa trong nước được thực hiện thông qua các sàn giao dịch địa phương kết nối với thị trường quốc tế.

Trong lĩnh vực công nghệ blockchain, chính phủ Iran cũng đã có những động thái. Các dự án được chính thức hỗ trợ bao gồm mạng Kuknos do các ngân hàng lớn phát triển, cũng như nền tảng Borna có sự tham gia của ngân hàng trung ương. Những biện pháp này nhằm nâng cao hiệu quả và tính minh bạch của hệ thống tài chính. Ngoài ra, Iran cũng đang thảo luận với các quốc gia khác về khả năng phát hành Tài sản tiền điện tử ổn định xuyên biên giới và tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương.

Nhờ vào nguồn tài nguyên năng lượng phong phú, Iran đã từng phát triển mạnh mẽ ngành khai thác tiền điện tử. Tuy nhiên, do chính sách trợ cấp năng lượng và yêu cầu quản lý, nhiều mỏ đã chọn hoạt động trái phép, dẫn đến việc tỷ lệ của quốc gia này trong sức mạnh tính toán Bitcoin toàn cầu dần giảm.

Chính sách dao động: từ mở cửa đến thắt chặt

Thái độ của chính phủ Iran đối với Tài sản tiền điện tử đã trải qua sự chuyển biến từ cởi mở đến dần thắt chặt. Năm 2018, việc khai thác Tài sản tiền điện tử được công nhận là ngành hợp pháp, nhưng sau đó do vấn đề thiếu điện, chính phủ đã nhiều lần áp dụng lệnh cấm tạm thời hoặc các biện pháp hạn chế.

Về quy định giao dịch, Ngân hàng Trung ương Iran đã bắt đầu hạn chế việc sử dụng tài sản tiền điện tử nước ngoài từ năm 2020. Trong những năm gần đây, các cơ quan chức năng đã tăng cường kiểm soát quảng cáo mã hóa và bán máy khai thác. Vào cuối năm 2024, trọng tâm quản lý sẽ chuyển sang giao dịch mã hóa bản thân, bao gồm yêu cầu các sàn giao dịch kết nối với hệ thống quản lý chính thức và hạn chế phát hành quảng cáo.

Gần đây, sau một sự kiện hack lớn, chính phủ Iran đã thắt chặt kiểm soát hơn nữa. Theo báo cáo, các nhà chức trách đã thực hiện "lệnh giới nghiêm giao dịch mã hóa", quy định rằng các nền tảng giao dịch chỉ được hoạt động trong những khung giờ nhất định hàng ngày nhằm tăng cường quản lý và hạn chế dòng vốn ra nước ngoài. Những biện pháp này phản ánh sự cân nhắc của chính phủ giữa việc thúc đẩy đổi mới và bảo vệ an ninh tài chính.

Quan điểm tôn giáo: Tài sản tiền điện tử và giáo lý Hồi giáo

Với tư cách là một nước Cộng hòa Hồi giáo, Iran phải xem xét các quy định của luật Hồi giáo khi phát triển tài sản tiền điện tử. Giáo lý Hồi giáo cấm cho vay nặng lãi và đánh bạc, trong khi sự biến động của việc giao dịch tài sản tiền điện tử đã gây ra tranh cãi.

Lãnh đạo tối cao của Iran có thái độ tương đối cởi mở về vấn đề này, cho rằng chỉ cần tuân thủ các quy định của quốc gia, giao dịch Tài sản tiền điện tử không vi phạm giáo lý. Tuy nhiên, giữa các học giả tôn giáo có sự khác biệt. Một số thành phần bảo thủ cho rằng Tài sản tiền điện tử tồn tại sự không chắc chắn, không phù hợp với yêu cầu của luật Hồi giáo.

Quan điểm chính thức cố gắng cân bằng giáo lý với thực tiễn kinh tế hiện đại, nhấn mạnh rằng các hoạt động mã hóa phải được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật, nhằm tránh đầu cơ quá mức. Thái độ này trong một mức độ nào đó đã làm giảm bớt mâu thuẫn giữa tôn giáo và sự phát triển kinh tế.

Mặc dù đối mặt với nhiều yếu tố không chắc chắn, tài sản tiền điện tử vẫn thu hút một lượng lớn thanh niên và người làm trong ngành công nghệ ở Iran. Với sự phát triển của công nghệ thông tin và sự mở cửa trong truyền thông, rào cản tham gia giao dịch tiền điện tử của người dân bình thường đã giảm. Tuy nhiên, trình độ kiến thức mã hóa thấp cũng mang lại rủi ro lừa đảo, cộng với sự biến động của thị trường và sự bảo vệ pháp lý không đủ, khiến một số gia đình có thái độ thận trọng với vấn đề này.

Tổng thể mà nói, mặc dù Tài sản tiền điện tử đang dần được chấp nhận ở Iran, nhưng tính hợp pháp, an toàn và đạo đức của nó vẫn còn nhiều tranh cãi. Trong tình hình hiện tại, người dân bình thường có thể quan tâm nhiều hơn đến vấn đề chiến tranh và sinh tồn, thay vì triển vọng phát triển của thị trường mã hóa.